Riviercontract Maarkebeek: proces en partners

Het riviercontract van de Maarkebeek bestaat uit maatregelen die het overstromingsrisico in dit stroomgebied moeten verminderen. De partijen die dit document onderschrijven, engageren zich om binnen hun eigen bevoegdheden zo ver mogelijk mee te werken aan de uitvoering van de erin beschreven maatregelen.

Verschillende studies en ervaringen met wateroverlast in het stroomgebied van de Maarkebeek hebben geleid tot de maatregelen in dit document. De baten van deze maatregelen overstijgen de kosten die het uitvoeren van de maatregelen met zich meebrengen. Daarom wordt deze lijst beschouwd als de bundeling van de meest optimale acties om in het stroomgebied de overstromingsrisico’s te verminderen. Dit sluit echter niet uit dat in de toekomst nieuwe inzichten, zoals klimaatverandering, aanvullende initiatieven noodzakelijk zullen maken.

In het kader van meerlaagse waterveiligheid wordt ingezet op de 3 P’s: Protectie, Preventie en Paraatheid. Het overzicht van de maatregelen in hoofdstuk 3 word ingedeeld in deze drie types van maatregelen.

Planningsproces

Coördinatie en projectstructuur

Het planningsproces wordt gecoördineerd door provincie Oost-Vlaanderen. De provincie is het ideale niveau om dit planningsproces te trekken in nauwe samenwerking en overleg met de betrokken waterloopbeheerders. Het is een bovenlokale overheid die echter het dichtst bij de gemeenten staat.

Deze project-coördinerende rol ligt bij de Dienst Ruimtelijke Planning van de Provincie Oost-Vlaanderen. 

Fasering

Het planningsproces wordt opgedeeld in drie grote fasen: 

• in de initiatiefase gebeurde een verkenning van het gebied en worden de ruimtelijke vraagstukken, problemen en kansen van het gebied onderzocht. In deze verkenningsfase vindt ook een analyse plaats van de actoren, de belangen en mogelijke financiers die kunnen betrokken worden en van de lopende projecten of initiatieven die kunnen meegenomen worden in het planproces.
• in de onderzoeksfase werd onderzocht hoe de verschillende transformaties vorm kunnen krijgen, bijvoorbeeld aan de hand van ontwerpend onderzoek, en worden de ruimtelijke randvoorwaarden geformuleerd. In deze fase krijgt de ruimtelijke visie op het gebied een uitwerking.
• in de uitwerkings- en realisatiefase komt de operationalisering van de gebiedsvisie aan bod. Hoe kunnen transformaties verankerd worden? Welke instrumenten worden ingezet en welke concrete acties zullen door partijen uitgevoerd worden.

Betrokken partners

Dit riviercontract werd opgemaakt door de Vlaamse Milieumaatschappij, de Provincie Oost-Vlaanderen, de stad Oudenaarde en de gemeente Maarkedal. Zij zijn samen de initiatiefnemers bij de uitvoering van de beschreven maatregelen in dit contract, dat als basis zal dienen voor de start van het overleg met de bevolking en het daarbij horende participatief proces.

Bij de concretisering en uitvoering zullen ook andere partijen betrokken zijn, waaronder minstens: Waterwegen en Zeekanaal NV, Ruimte Vlaanderen, Agentschap Wegen en Verkeer, beheerder nutsmaatschappijen, CIW, Agentschap Duurzame Landbouwontwikkeling, Agentschap Natuur en Bos, Onroerend Erfgoed, terrein beherende natuurverenigingen.

Projecten

Gerealiseerd

De werken voor de waterkering afwaarts van de N60, voor een betere bescherming van de woningen langs de Wolfabriekstraat in Leupegem, werden gerealiseerd. De VMM heeft er ook de bodem van de Maarkebeek afgevlakt, onder meer door puin te verwijderen.

De gronden voor de aanleg van het gecontroleerde overstromingsgebied langs de Pauwelsbeek, tussen de Broekestraat en de N457 (Maarkeweg), zijn verworven door de VMM. Er wordt een omgevingsvergunning ingediend in 2024.

De VMM realiseerde in 2022  een winterbed voor de Maarkebeek over een lengte van ruim 500 meter langs Meersbloem-Leupegem, dit is tussen de N8 en de monding in de Schelde. Hierdoor zorgt de VMM ervoor dat de bedding van de waterloop verbreedt en kunnen de maximale waterpeilen significant dalen. Dit initiatief geeft invulling aan de actie Herprofilering en structuurherstel voor de Maarkebeek 1ste categorie, afwaarts de N8 (accoladeprofiel) van het stroomgebiedbeheerplan 2022-2027. Eerder werd de koker onder de N8 al verbreed en verhoogd, evenals de brug die toegang verleent tot de industriezone Meersbloem-Melden vernieuwd (2021).

Nog te realiseren

Zo komen er vier overstromingsgebieden bij, waarvan drie aangelegd worden door de provincie (GOG’s te Romansmolen, Borgtmolen en Kasteelmolen) en het vierde door de VMM (GOG Pauwelsbeek). En ook de vervolgstappen voor de afgebakende watergevoelige openruimtegebieden (WORG) ‘Schapendries’ en ‘Nonnemolen’ maken deel uit van het totaalpakket.

Maatregelen om het overstromingsrisico te verminderen, passen bij voorkeur in een breder ruimtelijk verhaal voor de vallei. Naast waterveiligheid wordt ook voor andere functies in de vallei (zoals landbouw, landschap, recreatie, erfgoed, wonen, natuur,... ) naar ontwikkelingskansen gezocht. Het zoeken naar slimme koppelingen, om zo de maatschappelijke meerwaarde en de ruimtelijke kwaliteit van overstromingsmaatregelen te verhogen, staat daarbij voorop.