Hemelwater- en droogteplannen
De Blue Deal stelt dat een gemeente na 2024 enkel nog toegang heeft tot watergerelateerde subsidies als zij beschikt over een voldoende ambitieus hemelwater- en droogteplan. Om gemeentebesturen hierbij te ondersteunen, heeft de CIW een blauwdruk uitgewerkt.
Blauwdruk opmaak hemelwater- en droogteplan
Het hemelwater in de gemeente zoveel mogelijk ter plaatse vasthouden en laten infiltreren of gebruiken als alternatieve waterbron, het lokaal bufferen, en het pas als laatste stap vertraagd afvoeren. Het grondwater zo goed mogelijk aanvullen. Daarbij ook win-wins met andere doelstellingen realiseren. Lokale besturen staan vandaag voor heel wat uitdagingen. Een hemelwater- en droogteplan met een integrale visie op het hemelwater in de stad of gemeente helpt om die uitdagingen aan te gaan. Maar hoe begin je hier aan als lokaal bestuur? En wie neem je hiervoor mee aan boord?
De blauwdruk geeft verduidelijking bij de inhoud van een hemelwater- en droogteplan, het te doorlopen proces voor de opmaak en goedkeuring ervan en de doorwerking naar het lokale beleid en initiatieven op het terrein. Ook inspirerende goede praktijken komen aan bod.
De blauwdruk is tot stand gekomen binnen de Projectgroep Hemelwater- en droogteplannen van de CIW en dit in nauwe samenwerking tussen de Vereniging van de Vlaamse Provincies (trekker van het project), Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, Vereniging van Vlaamse Polders en Wateringen, De Vlaamse Waterweg, Vlaamse Milieumaatschappij, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Wegen en Verkeer, Aquaflanders, Aquafin, Departement Landbouw en Visserij, Departement Omgeving, Vlario, Universiteit Antwerpen, Universiteit Leuven (Sumaqua) en 14 lokale besturen.
Veel meer dan zomaar een plan
Langere droge periodes en overvloedige regenbuien wisselen elkaar steeds vaker af, met overlast en schade tot gevolg. Klimaatopwarming daagt steden en gemeenten uit om anders met water om te gaan en de omgeving en de infrastructuur anders in te richten. Slim omgaan met water is de boodschap. Een hemelwater- en droogteplan kan daarbij helpen.
Een hemelwater- en droogteplan is veel meer dan zomaar een plan. Het zet een proces op gang om te komen tot een integrale watervisie en vormt een basis voor een veerkrachtige stad of gemeente.
De doelstellingen van een hemelwater- en droogteplan zijn dan ook:
- een gezamenlijk (leer)proces doorlopen rond de aanpak van wateroverlast en waterschaarste om zo tot een gedragen plan en meer samenwerking te komen
- een functioneel bruikbaar kader aanbieden op basis waarvan een lokaal bestuur en haar partners beslissingen kunnen nemen die bijdragen aan een klimaatbestendig watersysteem (grondwater, oppervlaktewater, hemelwater) en zo input geven aan een leefbare, waterbewuste en klimaatrobuuste stad of gemeente en aan de ruimtelijke ontwikkelingen binnen de stad of gemeente
- een gebiedsgerichte visie aanbieden met een oplijsting van adequate en maximaal brongerichte maatregelen en opportuniteiten om knelpunten en kansen op het gebied van wateroverlast en waterschaarste aan te pakken, vandaag en in de toekomst, waarbij een win-win beoogd wordt met klimaatadaptatie, leefomgevingskwaliteit, biodiversiteit, fijnmazige groenblauwe dooradering, circulair watergebruik, …
- na uitvoering het grondgebied robuuster maken voor de gevolgen van klimaatverandering en voor de negatieve effecten van verharding en verstedelijking en eventueel ook bijdragen aan oplossingen voor het verlies aan biodiversiteit, hitte-eilandeffect, …
Voorwaarde voor watergerelateerde subsidies
Om nog in aanmerking te komen voor watergerelateerde subsidies moeten lokale besturen ten laatste op 31/12/2024 over een goedgekeurd hemelwater- en droogteplan beschikken.
Ook bestaande hemelwaterplannen, dit zijn plannen die vóór 21/03/2022 door de gemeenteraad goedgekeurd zijn, moeten tegen eind 2024 in voldoende mate in overeenstemming zijn met de blauwdruk. Het bestaande hemelwater- en droogteplan hoeft niet gebiedsdekkend te zijn, op voorwaarde dat er een door de gemeente onderbouwde keuze is betreffende de uitwerking van de meest prioritaire zones. Voor die zones moet er minstens een visie ontwikkeld zijn die rekening houdt met wateroverlast, maar ook algemene of specifieke maatregelen omvat tegen droogte. Bestaande plannen moeten bovendien uitgaan van een evenwicht tussen afvoeren en vasthouden. Indien dat niet het geval is, moet het plan aangepast worden tegen eind 2024. Een gebiedsdekkend plan moet ten laatste tegen eind 2030 voorzien worden. Bij de aftoetsing van de plannen zal gecontroleerd worden of ze deze elementen bevatten. De plannen moeten goedgekeurd zijn door de gemeenteraad. Het is een taak van de gemeente om de inhoudelijke aspecten te bewaken.
De blauwdruk beschrijft de inhoud en het proces voor de opmaak van een hemelwater- en droogteplan tot de goedkeuring door de gemeenteraad. De verdere goedkeuringsprocedure in relatie tot de toegang tot watergerelateerde subsidies is nog in voorbereiding. De informatie wordt van zodra beschikbaar aan deze webpagina toegevoegd.
Gemeentelijke hemelwater- en droogteplannen
Hemelwater- en droogteplannen die goedgekeurd zijn door de gemeenteraad zijn te raadplegen via de website van de gemeente en deze overzichtspagina.