Toetsing aan doelstellingen kaderrichtlijn Water
Verschillende Europese leidraden en richtsnoeren ondersteunen lidstaten bij de toepassing van de kaderrichtlijn Water in de praktijk. Soms wordt regelgeving ook verduidelijkt of aangescherpt door Europese rechtspraak. Dat was het geval met het zogenaamde Wezer-arrest, waarmee het Europese Hof van Justitie in 2015 een uitspraak deed over de vergunbaarheid van projecten.
Dat arrest stelt dat de overheid de goedkeuring van een project of lozing moet weigeren wanneer deze de toestand van een waterlichaam doet achteruitgaan of het bereiken van de goede toestand in gevaar brengt. De enige uitzondering is wanneer een afwijking toegestaan wordt.
Toetsing projecten, plannen en programma's aan doelstellingen kaderrichtlijn Water
De CIW zorgt voor ondersteuning bij de toetsing van projecten, activiteiten, plannen of programma's aan de doelstellingen van de kaderrichtlijn Water. Het Wezer-arrest vormt, samen met een aantal andere arresten, mee het kader voor:
- de richtlijnen voor het naleven van de Europese kaderrichtlijn Water bij projecten, plannen en programma's
- de methodiek voor het bepalen van effecten op de toestand van waterlichamen
- de methodiek voor het onderbouwen van afwijkingen volgens artikel 1.7.2.5.4 van het gecoördineerd decreet integraal waterbeleid.
Richtlijnen voor naleven van Europese kaderrichtlijn Water bij projecten, plannen en programma's
De richtlijnen maken initiatiefnemers, adviserende en goedkeurende instanties (waaronder vergunningverleners) wegwijs in de verplichtingen die volgen uit de regelgeving en de rechtspraak. Ze geven aandachtspunten en handvaten voor de voorbereiding en afhandeling van vergunningen en de goedkeuring van plannen en programma ’s.
De richtlijnen:
- verduidelijken de belangrijkste begrippen uit het integraal waterbeleid en de uitgangspunten voor het opstellen van de richtlijnen;
- leggen uit hoe het onderzoek naar de effecten op waterlichamen is opgevat en wanneer een project, plan of programma in aanmerking komt voor een afwijking;
- bevatten specifieke richtlijnen op maat van initiatiefnemers en van goedkeurende instanties.
De nieuwe richtlijnen zijn een actualisatie van een eerder document uit 2019. Het gebruik van de richtlijnen bij het aanvragen, adviseren of verlenen van vergunningen wordt niet verplicht door de regelgeving, maar is wel aan te bevelen.
Richtlijnen naleven kaderrichtlijn Water
De richtlijnen houden rekening met de regelgeving (op 11 juni 2024 geldende regelgeving, inclusief afgekondigde), rechtspraak, Europese leidraden en wat gezien wordt als goede praktijken. Wetenschappelijke inzichten en regelgeving wijzigen, wat een regelmatige herziening van de tekst nodig maakt.
Methode voor bepalen van effecten op toestand waterlichamen
Dit document beschrijft hoe de effecten op de toestand van waterlichamen moeten onderzocht worden. De aanpak is opgevat als een stapsgewijs proces waarbij het aantal te doorlopen stappen afhangt van het risico dat een project, activiteit, plan of programma vormt voor de toestand van oppervlakte- of grondwater.
De eerdere tussentijdse richtlijnen voor de beoordeling van effecten op de toestand van waterlichamen, die dateren van 2019, zijn verouderd en niet meer beschikbaar. Een herziening is in voorbereiding en wordt verwacht tegen het najaar van 2024. Bij vragen kan contact opgenomen worden met het CIW-secretariaat.
Methode voor onderbouwen van afwijkingen volgens artikel 1.7.2.5.4 van het gecoördineerd decreet integraal waterbeleid
Projecten die een achteruitgang van de toestand van waterlichamen veroorzaken of het bereiken van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water in gevaar brengen, kunnen niet vergund worden, behalve wanneer een afwijking wordt toegestaan volgens artikel 4.7 van de kaderrichtlijn Water (omgezet in artikel 1.7.2.5.4 van het gecoördineerd decreet integraal waterbeleid). Het gaat om een afwijking in het kader van “nieuwe veranderingen van fysische kenmerken van een oppervlaktewaterlichaam of een wijziging in de stand van een grondwaterlichaam”.
De methodiek legt uit hoe een initiatiefnemer een afwijking kan onderbouwen.
- In de onderbouwing van een afwijking moet de initiatiefnemer aantonen dat de voorwaarden voor een afwijking vervuld zijn.
- De afwijking moeten onderbouwd worden voor alle waterlichamen waar bij uitvoering van het project, plan of programma een achteruitgang verwacht wordt of het bereiken van de goede watertoestand in gevaar komt.
- Het gaat enkel over projecten en activiteiten, plannen of programma’s die ook na het nemen van milderende maatregelen die deel uitmaken van het project of de activiteit, het plan of het programma, en ook na eventueel eerder genomen milderende maatregelen, een achteruitgang van de toestand van waterlichamen veroorzaken of het bereiken van de goede toestand van waterlichamen verhinderen.
- Als de voorwaarden beschreven in artikel 1.7.2.5.4, §1 niet zijn vervuld, kan geen afwijking toegestaan worden.