Watertekort

Uitdieping, verbreding en/of rechttrekking van de waterlopen en de aanleg van afvoergrachtjes en drainagesloten in het afstroomgebied van de Kleine Nete en de Wamp hebben gezorgd voor een sterk versnelde waterafvoer. De natuurlijke bergingscapaciteit van de valleien wordt nog weinig aangesproken, de structuurkwaliteit van de waterlopen is sterk verminderd, en delen van de vallei zijn gevoelig voor verdroging. Ook grondwaterwinningen kunnen een impact hebben.

Daarbij komt dat het risico op waterschaarste toeneemt door de klimaatverandering. De voorbije droge en warme zomers leidden tot historisch lage grondwaterstanden, lage waterpeilen in de waterlopen en een verminderde waterkwaliteit. Laaglandbeken, zoals de waterlopen in het afstroomgebied van Kleine Nete I en Wamp, worden gevoed door neerslag en door opwellend grondwater. Ze reageren snel op veranderingen in neerslag of grondwatervoeding. Waterlopen die (deels) droogvallen zijn hier dan ook geen uitzondering. Om ontoelaatbare schade aan het Europees beschermde Habitattype 3260 en de typische diersoorten die daarmee samenhangen trachten te beperken valt een deel van het afstroomgebied van de Kleine Nete I en Wamp onder het permanent jaarrond onttrekkingsverbod. Een maatregel om het ecosysteem in zeer kwetsbare waterlopen te beschermen tegen toekomstige droogteperiodes.

Samen werken aan watertekort     

Om het risico op waterschaarste voor de mens en het watersysteem te beperken, willen we het water beter vasthouden in waterlopen en grachten, het regenwater ter plaatse laten infiltreren en zetten we in op herstel van de sponswerking van valleigebieden.

Het waterlandschapsproject BOPOTA helpt landbouwers om water beter lokaal vast te houden in grachten en de infiltratie te bevorderen (actie 16). De gemeenten zetten via hemelwater- en droogteplannen prioritair in op het vasthouden en infiltreren of hergebruiken van hemelwater (actie 18).

Binnen het strategisch project ‘Méér veerkracht in de vallei van de Aa’ werken we aan het handhavingstraject voor mogelijk illegale weekendverblijven en constructies in ruimtelijk kwetsbaar gebied. Deze actie draagt mee bij aan het valleiherstel van de Kleine Nete en bevordert de infiltratie (actie 14).

VMM, ANB en de provincie Antwerpen werken gecoördineerd samen aan de verbetering van de structuur- en habitatkwaliteit in en rond de Zwarte, Desselse en Kleine Nete. Ze werken er  aan een goede ecologische toestand in de waterloop en aan minstens 150 ha bijkomende natte natuur in het habitatrichtlijngebied via oeverzones, peilverhogingen, hermeandering, habitatoptimalisatie,... (actie 2, actie 3, actie 9). Daarbij is het belangrijk dat  een evenwicht gevonden wordt met het huidige, feitelijke landbouwgebruik in het habitatrichtlijngebied, en dat er geen significante impact is op vergund(e) (geachte) constructies.

Door decennialange zandwinning in de regio Mol-Lommel ontstonden grote plassen, gekend als het Kempense merengebied. Deze plassen staan in open contact met het grondwater. Vier van deze plassen (Rauw, Schans, Pinken en Donk) lopen over in een kanaal (Dessel-Kwaadmechelen en Bocholt Herentals), of in een waterloop (Voorste en Witte Nete). Om langdurige droogteperiodes beter te kunnen overbruggen, onderzoeken we de beschikbaarheid en de gebruiksmogelijkheid van het water in de ontginningsplassen in Dessel en Mol. We bekijken of we in tijden van overschot water kunnen bufferen en in tijden van droogte water vertraagd kunnen afgeven. Daarnaast onderzoeken we of het water (na zuivering) kan gebruikt worden voor meer hoogwaardige toepassingen (vb. proces- of drinkwater) of in de landbouw (actie 4).