Op 12 november 2024 organiseerde het bekkensecretariaat haar 4de Dijle-Zennedag. Meer dan 100 geïnteresseerden kwamen samen om te ontdekken wat er allemaal gebeurt rond de Dijle in en rondom Leuven.
In de kijker
Samen gebiedsgericht werken aan minder risico op overstromingen en droogte, een betere waterkwaliteit en meer waterbeleving. Dat is een van de missies van het bekkensecretariaat. Met de gebiedsgerichte websites brengt het bekkensecretariaat deze initiatieven in de kijker.
In oktober 2023 is de VMM gestart met de werken voor de ecologische herinrichting van de oevers van de Vrouwvliet in Mechelen, tussen de Maanstraat en de Antwerpsesteenweg, een traject van ongeveer drie kilometer.
Voor de meeste valleien binnen het Dijle- en Zennebekken is er al gebiedsgericht overleg of loopt een integraal project. Maar voor de vallei van de Molenbeek-Parkbeek in Lubbeek, Bierbeek, Oud-Heverlee en Leuven was dit nog niet het geval.
De Nethen, een kleine zijloop van de Dijle, stroomt voor het grootste deel door Waals-Brabant. Om de waterkwaliteit te verbeteren, zijn vooral maatregelen in Wallonië nodig.
Langs de Woluwelaan (R22) in Sint-Stevens-Woluwe (Zaventem) bracht de VMM de Woluwe terug aan de oppervlakte en gaf haar een kronkelend profiel. Samen met de gemeente Zaventem en een consortium van lokale partners, transformeerde ze het gebied naar een robuuste vallei van 5,5 hectare met ruimte voor natte natuur, bos en recreatie.
De provincie Vlaams-Brabant zal de Molenbeek in het provinciedomein Huizingen openleggen. Een studiebureau heeft het potentieel van een opengelegde Molenbeek onderzocht: de buffercapaciteit kan vertienvoudigen en er zijn nieuwe mogelijkheden voor waterrecreatie.
In het kader van het strategisch project Walden krijgen de vijvers van het Zoet Water in Oud-Heverlee en de Vaalbeek die er door stroomt, een ecologische opwaardering. Het project is een mooi voorbeeld van een integrale samenwerking tussen partners (het Agentschap voor Natuur en Bos, de provinciale visserijcommissie, de provincie Vlaams-Brabant en de gemeente Oud-Heverlee) met voordelen voor water, natuur en recreatie.
Een zone langs de Kwadebeek in Sint-Genesius-Rode die tot 1969 dienst deed als stortplaats voor huishoudelijk afval is opnieuw opgewaardeerd tot natuurlijke beekvallei. De beek is op initiatief van de gemeente, de Vlaamse Landmaatschappij, het Departement Omgeving en OVAM onder handen genomen om het risico op wateroverlast in de dorpskern te verlagen. Dat gebeurde in combinatie met een ambitieus saneringsproject waarbij 6500 m³ stortmateriaal (zo’n 325 vrachtwagens) werd afgegraven en naar een saneringsbedrijf gebracht. De werken zijn in april 2024 afgerond.
Met het landinrichtingsproject IJsevallei zet de Vlaamse Landmaatschappij, samen met de gemeenten Overijse en Hoeilaart, in op water, recreatie, erfgoed en natuur. Het landinrichtingsproject geeft opnieuw meer ruimte aan de IJse als opstap naar een waterrobuust en recreatief landschap. Een mooie verwezenlijking binnen dit project is de herinrichting van het kasteelpark d’Isque in Overijse.
Door de forse verbetering van de waterkwaliteit is het aangenaam vertoeven langs de Zenne. De voorbije jaren werkten de VMM, de stad Halle en het strategisch project Zennevallei hard aan meer zichtbaarheid voor de Zenne. Op drie locaties in Halle zijn intussen Zenneterrassen aangelegd. Nu komt Lot, een deelgemeente van Beersel, aan de beurt. Ook hier zijn er plannen om het centrum via een terras opnieuw te verbinden met het water.
Eind oktober 2023 stelde de Vlaamse Regering het Landinrichtingsplan OVID vast. OVID staat voor ‘Over Voer, IJse en Dijle’. Het plan bevat acties in Huldenberg, Bertem, Tervuren en Kortenberg. Met dit Landinrichtingsplan wil de Vlaamse Landmaatschappij samen met vele partners maatregelen nemen om water, recreatie en natuur als troeven van de IJsevallei te herstellen en te versterken. In de Voervallei wordt ingezet op het herstel van vismigratie.
Eind oktober stelden Plantentuin Meise, de Vlaamse Landmaatschappij, Regionaal Landschap Brabantse Kouters en provincie Vlaams-Brabant trots de nieuwe Amelvonnebeek voor. In september stroomde de grootste zijbeek van de Maalbeek hier nog in een rechtgetrokken tracé. Door de beek opnieuw te laten meanderen, vertraagt de waterafvoer en krijgt natte natuur meer kansen.
Sinds midden oktober is er een nationaal park in het Dijle-Zennebekken: het Nationaal Park Brabantse Wouden. Het park omvat het Hallerbos, het Zoniënwoud, het Meerdaalwoud en de Dijlevallei, samen goed voor meer dan 10.000 ha waardevolle natuur. De groene valleien van Dijle, Laan en IJse, en ook Voer en Molenbeek vormen de natuurlijke ruggengraat van de Brabantse Wouden.
De Hertogensite, de voormalige ziekenhuissite in hartje Leuven wordt momenteel omgevormd tot een nieuw stadskwartier. De Dijle lag 70 jaar verstopt onder de site. Net als op veel andere plaatsen werd de Dijle er overwelfd omwille van de slechte waterkwaliteit. De stadsvernieuwing biedt mogelijkheden om de Dijle terug open te leggen en te integreren in de omgeving. Het openleggen van waterlopen stimuleert de biodiversiteit in en rond het water, gaat hitte-eilanden tegen en zorgt voor een verhoogde beleving en aantrekkelijkheid van de stad.
De Nellebeek, een belangrijke zijbeek van de IJse in Overijse, is in de loop der jaren op verschillende plaatsen overdekt of met betonelementen vastgelegd. Provincie Vlaams-Brabant, de gemeente Overijse en de Vlaamse Landmaatschappij werken aan het herstel van de natuurlijke structuur van de beek. Over een afstand van 315 meter werden alle betonnen elementen verwijderd.
De Zenne is de enige waterloop in België die door de drie gewesten loopt. Samenwerken en kennisdeling tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel zijn dus cruciaal als we overstromingen efficiënt willen aanpakken. Tijdens de Interregionale conferentie "Overstromingen in het Zennebekken" van eind november kregen beleidsmakers en waterbeheerders uit zowel Wallonië, Brussel als Vlaanderen een blik op het (toekomstige) overstromingsrisico en op het belang van een landschapsbreed waterbeheer over de grenzen heen.
In Sint-Katelijne-Waver en Mechelen startte de VMM midden oktober 2023 met oeverherstel van de Vrouwvliet. Op een aantal locaties verdwijnt de betonnen oeverbescherming en wordt de oever afgeschuind. Waar minder ruimte is, komt er voor de oevers een ondiepe zone met oeverplanten. Dankzij deze ingrepen kan het waterleven in en langs de Vrouwvliet zich beter ontwikkelen.
Op 1 juli 2022 stelde de Vlaamse Regering het bekkenspecifieke deel Dijle-Zennebekken 2022-2027 vast, als onderdeel van de stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas.
De Dijle is één van de waterlopen waar de voorbije jaren werd ingezet op het herstellen van vrije vismigratie. In principe kunnen vissen opnieuw over de volledige waterloop migreren tot in de boven- en zijlopen in Wallonië. De situatie in de Leuvense binnenstad, waar de Dijle in verschillende zijarmen vertakt, blijft echter complex. Op vraag van VMM voerde het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) daarom in 2020 en 2021 een evaluatieonderzoek uit om na te gaan welke vissen gebruik maken van de aangelegde visdoorgangen. Met enkele opmerkelijke vaststellingen als resultaat.
De Dijle vertakt zich in Leuven in verschillende Dijle-armen. Op de voormalige brouwerijsite Artois, aan het Sluispark tussen de Mechelsestraat en de Vaartstraat, zijn enkele jaren geleden twee rivierarmen heropend.
Een groot deel van de Zennevallei ten zuiden van Brussel ligt er versnipperd bij. De vallei is er een wanordelijke mozaïek van water, bedrijven, woningen, spoorwegen en weginfrastructuur.
Nu de gevolgen van klimaatverandering ook bij ons in Vlaanderen merkbaar worden, is het Sigmaplan meer dan ooit noodzakelijk om ons beter te beschermen tegen overstromingen vanuit de Schelde én om waterlopen natuurlijker en veerkrachtiger te maken.
De dorpskernen van Alsemberg en Sint-Genesius-Rode, die langs de Molenbeekvallei liggen, stonden de voorbije decennia geregeld onder water. Verschillende maatregelen, vanaf de bron van de Molenbeek in het Zoniënwoud tot aan de monding in de Zenne, moeten de wateroverlast in de streek aanzienlijk verminderen.
‘De Laak: een vallei vol kansen’ is één van de 14 initiatieven van het landinrichtingsproject Water-Land-Schap. Het project wil bijdragen aan het ecologisch en hydrologisch herstel van de Laak en haar vallei.