11de Demerdag - Een natuurlijke Velpevallei die tegen een stootje kan | Programma

11de DEMERDAG in de VELPE vallei

Een natuurlijke Velpevallei die tegen een stootje kan

Vrijdag 4 oktober 2024

Bierbeek, kerk Opvelp (presentaties), zaal De Velpe (receptie) 

PROGRAMMA

Vanaf 9u00 | Ontvangst met koffie

VERWELKOMING

• 9u15 - 9u25 | Welkom door de gouverneurs van Limburg en Vlaams-Brabant en de gedeputeerde leefmilieu en waterlopen van Vlaams-Brabant

DE VELPEVALLEI (Velpe binnenstebuiten)

• 9u30 - 9u55 | 50 jaar Velpe actie: Landschapsvorming en de mens in de Velpevallei, Pieter Abts, Natuurpunt
• 9u55 - 10u20 | Water+Land+Schap 2.0 in de Velpevallei: uitdagingen voor water en klimaat, kaartenanalyse, ambities, oplossingen en projectacties, Elien Van hunsel, Regionaal Landschap Zuid-Hageland
• 10u20 - 10u45 | Resultaten van de recente studies in de Velpevallei, Hanne Van Gaelen en Toon Goormans, IMDC

10u45 - 11u15 | Koffiepauze

HET WATER VAN DE VELPE

• 11u15 - 11u30 | Waterkwaliteit van de Velpe, Maarten De Jonge, VMM
• 11u30 - 11u45 | 35 meanders voor de Velpe, Maarten Van Aert en Stijn Van Onsem, VMM
• 11u45 - 11u50 | Een korte meandering door het Demerbekken, Jan Vanvelk, bekkencoördinator
• 11u50 - 12u00 | VALVERDE, vertellen over valleien, Eline Lathouwers, Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG)
• 12u00 - 12u10 | Living Lab Herk & Mombeek, ‘Weerbaar Waterland’ in de praktijk, Bram Vandemoortel, Architecture Workroom Brussels (AWB) en Joep Fourneau, Landschapspark ‘Hart van Haspengouw’

12u10 - 13u15 | Broodjeslunch

EXCURSIES

• 13u15 - 15u45: keuze tussen 5 excursies

RECEPTIE

• Vanaf 15u45/16u in zaal Velpezicht

EXCURSIES

(keuze tussen volgende excursies, telkens van 13.15 uur tot 15.45 uur)

• Excursie 1 | Bierbeek: “Bron”-gebied van de Velpe in Opvelp (te voet)

We ontdekken het meest stroomopwaartse deel van de Velpevallei in Opvelp, van het dorp en de Haspengouwse leemplateaus tot het natuurgebied ‘Molensteen’, en de grote uitdagingen in dit gebied. Het project Water+Land+Schap Velpevallei zet in op het beheer van de waterlopen, vertraagde waterafvoer, verhoogde infiltratie en het herstel van vaste begroeiing op de erosiegevoelige percelen. Ook ter hoogte van de Hazenberg worden inrichtingsmaatregelen genomen. En in het kader van een provinciaal klimaatproject is een masterplan en participatief actieplan ‘bovenstroomse waterberging’ in voorbereiding, waarvan we de aanpak ter plekke toelichten.

• Excursie 2 | Acties Water+Land+Schap 2.0 in Boutersem (met de bus)

Het Water+Land+Schap 2.0 project werkt aan structuurherstel voor de waterlopen en vrije vismigratie ter hoogte van de watermolens. Verschillende terreiningrepen staan gepland. We verkennen hoe de mens in de loop van de geschiedenis de waterlopen beïnvloed heeft en we bestuderen het watersysteem tijdens een bezoek aan enkele watermolens en kasteelsites.

• Excursie 3 | Overstromingsgebied Hoeleden in Kortenaken (met de bus)

We trekken naar de middenloop van de Velpe. Hier staan de Vlaamse Milieumaatschappij en het Agentschap voor Natuur en Bos in voor het water- en terreinbeheer in het gecontroleerde overstromingsgebied (GOG) van Hoeleden. Ook al bergt het gebied op momenten heel veel water, toch is er sprake van verdroging. Dat komt onder meer door de vele drainagegrachten en de rechtgetrokken loop van de Velpe. Een grootschalig beek- en valleiherstelproject is in voorbereiding. Het project voorziet in de aantakking van een 35-tal afgesneden meanders en het verondiepen van drainagegrachten. Ook wordt bekeken waar oeverzones de toevoer van nutriënten en sediment naar de waterloop kunnen beperken en de waterloop meer mogelijkheden geven om zich natuurlijk te ontwikkelen.

• Excursie 4 | Natuurpuntgebied Snoekengracht/Grote Vondelbeek (met de bus)

Tijdens dit terreinbezoek vertellen we meer over de kansen voor herstel van natte natuur in een gebied met één van de oudst beheerde dottergraslanden van Vlaanderen. Tot midden de jaren ’80 van vorige eeuw bestonden concrete plannen om de Velpe hier te ‘normaliseren’ (rechttrekken). Zelfs de kleur van de betonnen oevers was al gekozen. Vandaag zijn er opnieuw plannen voor dit gebied. Ditmaal om de waterloop en haar vallei te herstellen. De open ruimte die behouden en beschermd werd rond de vallei is nu de sleutel voor een toekomstgericht valleiherstel. Eén van de locaties die we bezoeken, is de bovenloop van de Grote Vondelbeek, een vloedgracht bovenop de leemplateaus, waar het telkens opnieuw zoeken is naar een evenwicht tussen valleiherstel en natuurontwikkeling.

• Excursie 5 | Natuurpuntgebied Paddepoel (met de bus)

We nemen je mee naar de Paddepoel, waar de bredere Velpevallei gekenmerkt wordt door overstroombare hooilanden. Al  sinds de jaren '80 wordt hier gewerkt aan de biodiversiteit van het gebied. Sinds enkele jaren wordt ook werk gemaakt van waterbeleid, structuurherstel en het vasthouden van gebiedseigen water. Tijdens deze excursie brengen we een verhaal van drainages en doorstroommoerassen.