In de kijker IJzerbekken

Van glasaal tot paling: moeilijke tocht

Wanneer de glasaaltjes rivieren willen opzwemmen, stoten ze op heel wat hindernissen. Zo maakt het stroomgebied van De Blankaart gebruik van een pomp om water af te voeren naar de IJzer, waar het peil hoger wordt gehouden omwille van de scheepvaart. Voor glasalen en andere vissen vormen die pompgemalen onoverbrugbare obstakels. Vanuit de IJzer kunnen ze bijvoorbeeld niet meer naar De Blankaart zwemmen, en volwassen palingen slagen er niet in om vanuit het binnenland opnieuw de zee te bereiken.

Omgekeerd spuibeheer en palinggoten

In de voorbije jaren werden al heel wat maatregelen genomen om de migratie van vissen, en paling in het bijzonder, te herstellen.

• aangepast spuibeheer: Zo maakt de Ganzepoot in Nieuwpoort gebruik van een aangepast spuibeheer. In de periode van maart tot en met mei zet men de schuiven van de sluizen vier keer per dag ongeveer een half uur op een kier. Daardoor kan de glasaal binnenzwemmen en zijn weg stroomopwaarts de IJzer vinden.
• palinggoot: Een palinggoot in Diksmuide laat de jonge palingen toe om te verzamelen in een vergaarbak. Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) weegt en meet die, waarna het de palingen uitzet in de Stenensluisvaart en de andere waterlopen in De Blankaart. In 2022 leverde dat in totaal zo’n 6.000 kleine palingen en glasalen op, ofwel een kleine 17,5 kg. Tijdens de eerste bemonstering van 2023 werd net geen 7 kg paling overgezet.

Werken aan betere watertoestand

Verdere inspanningen zullen vismigratieknelpunten in het Blankaartgebied wegwerken. Voor de aanpassing van het pompgemaal aan de Stenensluisvaart loopt momenteel de voorbereidende studie. Dat project is erop gericht om het pompgemaal visvriendelijker te maken. Het project kadert binnen de acties om in het Blankaartgebied een betere watertoestand te verkrijgen. Dit gebied is namelijk een prioritair gebied in het stroomgebiedbeheerplan 2022-2027.

Het overleg van 20/12/22 stond vooral in teken van structurele maatregelen om waterschaarste te voorkomen, een terugkoppeling van het droogte overleg deze zomer en het raakvlak wateroverlast en waterschaarste voorkomen door water vast te houden (verder bouwend op de adviezen van het bekkenbestuur na de wateroverlast van november 2021). Fluvius gaf toelichting over hun aanpak van de hemelwater- en droogteplannen en de Westkustpolder over mogelijkheden om water vast houden in de polder.

Het bekkensecretariaat gaf terugkoppeling over de gebiedsgerichte werking water in teken van waterkwaliteit en voorkomen van vissterfte op het kanaal Ieper-IJzer, ecologische inrichting en visnevengeul op de Grote Kemmelbeek, Strategisch Project IJzer- en Handzamevallei en Waterlandschap projecten, een blik over de Franse grens en uitwisseling van gegevens van pesticiden monitoring.

In november plaatste de Vlaamse Milieumaatschappij multiparametersondes op de Zwaanhofbeek in Ieper en op de Hollebeek-Spanebeek in Vleteren.

• De Vlaamse Landmaatschappij zal de meetsonde op de Hollebeek-Spanebeek inzetten bij de aanpak van nitraat in de waterloop.
• De meetsonde op de Zwaanhofbeek bewees meteen zijn nut door na een bedrijfsbrand de invloed van het bluswater op de waterloop te monitoren.

Lees meer over de opvolging van dit incident.

Het bekkensecretariaat volgde de verzilting in het poldergebied nauwgezet op en ondersteunde bij de uitrol van een netwerk voor continue geleidbaarheidsmetingen.

Samen met De Vlaamse Waterweg organiseert het bekkensecretariaat ook overleg over mogelijke maatregelen om waterschaarste in het poldergebied en de IJzervallei te beperken.

Opnieuw droge maanden en waterschaarste in 2020

Vooral april en mei 2020 waren uitzonderlijk droog. In deze periode bereikten we een nieuw absoluut diepterecord sinds de start van de metingen in 1833. Ook in de zomer lagen de neerslaghoeveelheden overal onder de normale waarden. De langdurige droogte ging opnieuw gepaard met lage waterstanden, zowel in de waterlopen, als in het grondwater. In de polders nam de verzilting toe en in verschillende kanalen en stilstaande wateren groeiden toxische blauwalgen.

De toestandsrapporten van VMM en HIC gaven maandelijks een overzicht van de droogtetoestand van de watersystemen. 

Zowel lokaal als op Vlaams niveau werden maatregelen genomen om de impact van droogte te beperken. Voorbeelden zijn het gegroepeerd schutten van schepen, het opsparen van water, een aangepast stuwbeheer, het instellen van een captatieverbod in ecologisch kwetsbare waterlopen en het inzetten van alternatieve waterbronnen, zoals effluent van RWZI's of bemalingswater.

Verzilting in poldergebied in beeld gebracht

Verziltingsindicator

Aanhoudende droogte veroorzaakt ook hogere zoutgehaltes in de waterlopen in het kust- en poldergebied. De verziltingsindicator, gebaseerd op geleidbaarheidsmetingen, is één van de indicatoren waarmee de ernst van een droogte wordt ingeschat.

Het bekkensecretariaat berekende afgelopen zomer frequent de verziltingsindicator voor de waterlopen in het poldergebied. De maanden juni, juli en augustus 2020 kende de indicator de hoogste waarden. Hoge geleidbaarheden werden onder meer gemeten in het Ieperleed, de IJzer, het Lokanaal, het kanaal Plassendale-Nieuwpoort en het Reygaertsvliet.

Continue metingen 

De geleidbaarheid in de polders kan snel fluctueren. Wanneer het niet meer mogelijk is om water uit de IJzer of de kanalen in de polders in te laten, bij onvoldoende doorstroming of toenemende verdamping door hoge temperaturen, neemt de geleidbaarheid soms snel toe. Andersom kan een intense regenbui een snelle daling van de geleidbaarheid teweegbrengen. 

Continue metingen laten een nauwere opvolging van de geleidbaarheid toe. Sinds deze zomer is het netwerk van continue geleidbaarheidsmetingen verder uitgebreid. Het bekkensecretariaat coördineerde de keuze van meetplaatsen en bracht de gegevens van de VMM, het ‘Internet of Water’-project en De Watergroep samen.

Deze continue metingen ondersteunen o.m. beslissingen over watertransfers tussen waterlopen of over waterinnames in het poldergebied of in het spaarbekken De Blankaart.

De resultaten van de continue opvolging van de geleidbaarheid op verschillende locaties in de IJzer (juni-dec 2020).

Samen op zoek naar maatregelen om waterschaarste te beperken

De impact van klimaatverandering wordt steeds sterker voelbaar. Het toenemende risico op waterschaarste en droogte vraagt dan ook een structurele aanpak die inzet op verschillende sporen: extra bufferruimte creëren, water zoveel mogelijk vasthouden en de watervraag beperken.

GTO Waterschaarste en droogte

Samen met De Vlaamse Waterweg organiseert het bekkensecretariaat online workshops voor waterbeheerders, de drinkwatermaatschappij, administraties en sectoren, waarop mogelijke maatregelen besproken worden om de waterschaarste in het poldergebied en het valleigebied van de IJzer te beperken. Zo wordt onderzocht waar in dit vlakke gebied extra bufferruimte mogelijk is als extra watervoorraad voor droge perioden.

Subsidieprojecten

Verschillende subsidieprojecten verkennen mogelijkheden om bovenstrooms water vast te houden, te besparen of te hergebruiken.

• In Langemark-Poelkapelle loopt een Proeftuinen Droogte project dat irrigatiewater genereert uit mest.
• In Steenkerke wordt in poldergebied een zoetwatervoorraad opgebouwd door infiltratie in een kreekrug.
• Zowel met steun van de provincie West-Vlaanderen als met VLIF-steun kunnen landbouwers irrigatievoorraden aanleggen.
• Ook gemeenten hebben een belangrijke rol bij het bovenstrooms vasthouden van water. Ze kunnen ontharding, het open houden van grachten en infiltratiemogelijkheden opnemen in hun hemelwaterplannen.
• En met de Blue deal verhoogt ook de Vlaamse Regering haar inspanningen in de strijd tegen waterschaarste en droogte.

Op 15 september startte het openbaar onderzoek van de stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas 2022-2027. De plannen stellen maatregelen en acties voor om de toestand van de waterlopen en het grondwater te verbeteren en om ons beter te beschermen tegen overstromingen en droogte.

Ook het bekkenspecifieke deel van het IJzerbekken maakt deel uit van de plannen.

Tot 14 maart 2021 kan iedereen de ontwerpplannen raadplegen en er op reageren via www.volvanwater.be.

Bekkenspecifieke deel IJzerbekken

Het bekkenspecifieke deel focust op het oppervlaktewater in het bekken en heeft aandacht voor zowel de Vlaamse waterlichamen, als de lokale waterlichamen. Het bestaat uit 5 hoofdstukken. 

1. Kennismaking			een kennismaking met het bekken, met een beschrijving van de algemene kenmerken van het bekken en de belangrijkste economische sectoren in het bekken
2. Wie is wie			een overzicht van de waterbeheerders en het wateroverleg in het bekken
3. Drukken			een weergave van de drukken: de invloed van de sectoren op het watersysteem (en omgekeerd)
4. Toestand			een beoordeling van de toestand op het vlak van waterkwaliteit en waterkwantiteit
5. Visie en acties			een visie die ingaat op de algemene en op de gebiedsgerichte uitdagingen en kansen voor het bekken en het gebiedsgerichte overleg binnen het bekken, met extra aandacht voor de speerpuntgebieden en aandachtsgebieden in het bekken de waterlichaamspecifieke acties die invulling geven aan de visie.

Samen met u willen we invulling geven aan de nieuwe waterbeheerplannen 2022-2027 voor het IJzerbekken en het bekken van de Brugse Polders.

De aanwezigheid van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen blijft in verschillende waterlopen te hoog. Hoe kunnen we gebiedsgericht de bemestingsdruk, de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen en de lozing van afvalwater sneller en efficiënter verminderen?

Klimaatverandering met drogere zomers en nattere winters maakt de uitdaging nog groter. Hoe komen we tot een robuust watersysteem dat het effect van verzilting kan opvangen, dat minder kwetsbaar is voor lange droge perioden en beter zelfzuiverend werkt?

Het doel van de workshop is om samen met de stakeholders van het integraal waterbeleid in de bekkens van IJzer en Brugse Polders te komen tot innovatieve voorstellen.

Praktisch

• Dinsdag 19 november 2019, om 9u00
• Staf Versluys centrum, Kapellestraat 76, 8450 Bredene

Deelname is gratis, maar inschrijving voor 12 november is verplicht. (Om praktische redenen zijn de inschrijvingen beperkt tot 60 personen).

Programma

Het bekkenbestuur van 4 juni 2019 verwelkomde de nieuwe lokale vertegenwoordigers. Op de agenda stond een toelichting over de stormvloedkering in Nieuwpoort, de goedkeuring van het wateruitvoeringsprogramma 2018 voor het IJzerbekken, een advies bij de waterbeleidsnota bij op het concept stroomgebiedbeheerplan 2022-2027. De huidige droge periode en de maatregelen om schade te voorkomen werden ruim besproken.

Het bekkenbestuur werd ingelicht over verdwenen grachten in het aandachtsgebied Blankaart, over het visbestand onderzoek voor de Vleterbeek in het aandachtsgebied Poperingevaart, over het project Internet of water en over het onderzoek naar de oorzaken voor herhaalde incidenten met vervuild water op het kanaal Ieper-IJzer. Het bekkenbestuur bevestigt de beleidsaanbevelingen uit de studie Waterbalans kuststreek om waterschaarste in de kustpolders te voorkomen.

De voorbije droge maanden gingen gepaard met lage tot zeer lage debieten in de waterlopen. Ook de grondwaterstand daalde tot historisch lage waarden. In de polders nam de verzilting toe en waren problemen met toxische blauwalgen.
Het bekkensecretariaat volgde de situatie van nabij op en maakte samen met het bekkensecretariaat van de Brugse Polders een rapport over de toename van de geleidbaarheid in de kustpolders. 

(zie gerelateerde items onderaan deze pagina)

Verzilting wordt opgevolgd

Een hoog zoutgehalte in de waterlopen kan nefaste gevolgen hebben bij gebruik ervan voor het drenken van vee of voor het beregenen van gewassen. Het bekkensecretariaat volgt de geleidbaarheid in de polderwaterlopen van nabij op om zo een inschatting te kunnen maken van de ernst van de verzilting en van de ruimtelijke spreiding. De VMM en de polders voeren bijkomende metingen uit om de situatie te evalueren.

Captatieverbod vanuit onbevaarbare waterlopen in West-Vlaanderen

Vanwege de aanhoudende droogte vaardigde de gouverneur van West-Vlaanderen op 19 juli een captatieverbod uit voor beregening vanuit onbevaarbare waterlopen in het IJzerbekken. Het verbod geldt voor onbepaalde duur. Beregenen is enkel toegestaan tussen 18u 's avonds en 10u 's ochtends. Er wordt benadrukt om spaarzaam te zijn met drinkwater.

Captatie uit bevaarbare waterlopen toegestaan

Captatie uit bevaarbare waterlopen en kanalen is wel toegestaan, mits melding of vergunning. Met uitzondering van de besmette waterlopen met blauwalgen, o.a. het kanaal Roeselare-Leie en het Kanaal Gent-Oostende (tussen Beernem en Oostende). 

Informatiepunten voor het IJzerbekken

Meer informatie over de droogte en de waterschaarste kan u terug vinden op www.opdehoogtevandroogte.be en het infopunt van de provincie www.west-vlaanderen.be/waterschaarste.
De gevolgen van de droogte voor de onbevaarbare en bevaarbare waterlopen is te lezen in de droogterapporten van VMM en de laagwaterberichten van het HIC. Op de website www.waterinfo.be is de actuele en voorspelde droogtetoestand op te volgen.

Onder voorzitterschap van de gouverneur kwamen op 1 juni de gewestelijke en lokale vertegenwoordigers van het integraal waterbeleid voor het IJzerbekken bijeen.

Op de agenda stond de goedkeuring van het aangepaste huishoudelijk reglement en het wateruitvoeringsprogramma. Belangrijke realisaties in 2017 waren de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden o.a. op de Bollaertbeek in Voormezele, op de Robaertbeek in Poperinge en op de Drielindenbeek in Lichtervelde en de opstart van overleg over de waterkwaliteit van de Poperingevaart en de Blankaart waterlopen. Ook ging aandacht uit naar acties en maatregelen volgend uit de droogteperiode in de zomer 2017. De succesvolle verbetering van glasaalintrek en monitoring van paling uittrek via het afvoerkanaal Veurne-Ambacht werd voorgesteld. Daarnaast zijn nieuwe pluviale overstromingskaarten in opmaak, die afstromend hemelwater in kaart brengen zoals bijvoorbeeld wateroverlast in straten ten gevolge van hevige neerslag.

Op voorstel van het gebiedsgericht overleg (GTO) voor de Poperingevaart is een detailanalyse gebeurd van de mogelijkheden om de ecologische toestand van deze waterloop verder te verbeteren. In het voorjaar van 2018 bracht het bekkensecretariaat de lokale actoren samen bij de Vleterbeek. De mogelijkheden voor een herstel van de vismigratie, een versterking van de structuurkwaliteit en het tegenhouden van sedimentafspoeling werden ter plekke verkend.

Het bekkensecretariaat, de provinciale dienst waterlopen, de visserijbioloog van ANB, de erosiecoördinator van Inagro, de bedrijfsplanner van VLM, een medewerker van het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels en een lid van de Provinciale Visserijcommissie trokken laarzen en regenjas aan om het traject van de Vleterbeek tussen de Havermuis (in Poperinge) en Abele (op de grens met Frankijk) af te stappen.

Vismigratie

Tussen de paaiplaats net stroomopwaarts van de Havermuis en het meanderende gedeelte van de Vleterbeek stroomafwaarts van de instroom van de Winterbeek bevinden zich verschillende constructies om het water in de waterloop op te houden. De visserijbioloog gaf suggesties om deze constructies vispasseerbaar te maken. Zo kunnen stroomminnende soorten zoals kopvoorn of serpeling zich verplaatsen tussen paai- en leefgebied.

Goede structuurkwaliteit

De Vleterbeek kent hier voor een groot deel nog een meanderend verloop met een goede structuurkwaliteit. Het dood hout biedt een houvast voor waterplanten en een bron van leven voor macro-invertebraten (of ongewervelde dieren). Deze zijn op hun beurt een voedselbron voor vissen.

Sediment afspoeling

Langs de linkeroever groeien waardevolle knotbomen en ligt grotendeels een grasstrook. Deze vangt afspoelend sediment van de aanliggende hellende percelen op. Op de regenrijke morgen van het terreinbezoek zagen we nog verbetermogelijkheden om op de percelen zelf brongerichte maatregelen te nemen of de grasstrook uit te breiden.

Goede toestand

Dit traject van de Vleterbeek in het aandachtsgebied van de Poperingevaart biedt zeker kansen om te evolueren naar een goede watertoestand.

Grensoverschrijdend overleg

Daarbij is ook overleg met Franse partners nodig, vooral om de toestroom van sediment in te perken en het fosforgehalte verder te laten dalen. 

Het bekkensecretariaat bezocht samen met het departement Omgeving de betrokken gemeenten en besprak er de opties voor de herbestemming. Dat kan via een gemeentelijk RUP, of door de gebieden in de toekomst te laten aanduiden als watergevoelig openruimtegebied.

Omdat ze op korte termijn geen RUP plannen, stappen de gemeenten mee in het proces voor de aanduiding van watergevoelige openruimtegebieden. Ook de verfijning van de afbakening van de gebieden werd met de gemeenten besproken.  

De Vlaamse Regering heeft op 8 december 2017 het decretale kader bekrachtigd om gebieden die regelmatig onder water staan, te kunnen aanduiden als watergevoelig openruimtegebied, waardoor er onmiddellijk een bouwverbod geldt. Bouwvrije openruimtefuncties zoals landbouw, natuur en zachte recreatie blijven wel mogelijk. Een uitvoeringsbesluit met nadere regels voor de voorlopige aanduiding van de watergevoelige openruimtegebieden en de organisatie van het openbaar onderzoek erover, is in voorbereiding.

Landinrichtingsproject Water-Land-Schap

Het doel van het programma Water-Land-Schap is om problemen met water in landelijke gebieden, in nauwe samenwerking met de gebruikers van het gebied (landbouwers, bedrijven, dorpelingen en landschapsbeheerders) aan te pakken.

De 10 meest beloftevolle initiatieven worden gebundeld tot een landinrichtingsproject Water-Land-Schap, dat een klimaatrobuuste landbouw, een duurzame watervoorraad, een goede waterkwaliteit, een opvang van teveel aan water en mooiere landschappen beoogt.

Lees meer

Horizon 2020-project WaterProtect Bollaertbeek

Het Horizon 2020-project WaterProtect wil de watervervuiling door nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen vanuit de intensieve landbouw verminderen en zo de kwaliteit van oppervlaktewater verbeteren.

Het deelgebied in België situeert zich in Ieper – Heuvelland, in het afstroomgebied van de Bollaertbeek. Het water van de Bollaertbeek wordt gestockeerd in de Verdronken Weide, een belangrijk gebied voor watervogels, dat ook ingericht is als spaarbekken voor drinkwaterproductie, en wachtbekken tegen wateroverlast.

Partners van het project zijn: het VITO, Inagro, het ILVO, de VMM en De Watergroep.

Lees meer

Interreg project NuReDrain

Het Interreg-project NuReDrain richt zich op de ontwikkeling van filtertechnieken die fosfor en stikstof uit reststromen verwijderen. Bedoeling is om de filtertechnologie in te zetten op verontreinigd water afkomstig van land- en tuinbouw: het spuiwater van serres, en run-off en drainagewater van landbouwvelden. Zo vermijdt men dat het fosfor en de nitraten in het oppervlaktewater terecht komen.

Voor België heeft De Watergroep samen met het VITO een filtertoepassing ontworpen die in het drinkwaterproductiecentrum De Blankaart zal getest worden.

Lees meer

Leader project Kleine Kemmelbeek

Met dit Leader-project wil het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels erosie in het stroomgebied van de Kleine Kemmelbeek aan de bron aanpakken en zo het dichtslibben van de Dikkebusvijver en afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen tegengaan.

Lees meer 

De methodologie wordt samen met alle betrokkenen uitgewerkt. Het overleg wordt georganiseerd via gebieds- en thematisch overleg (GTO) binnen de bekkenwerking van het IJzerbekken en het bekken van de Brugse Polders.

De landbouw en het seizoensgebonden toerisme in de kuststreek zijn sterk afhankelijk van voldoende zoetwater van geschikte kwaliteit. Klimaatverandering kan het risico op waterschaarste in de kustregio doen toenemen.

De studie zal de huidige en toekomstige waterbalans in de kuststreek in kaart brengen, als basis voor beleidskeuzes die een betere afstemming tussen het watergebruik en het wateraanbod beogen.

De methodologie wordt samen met alle betrokkenen uitgewerkt, binnen het gebieds- en thematisch overleg (GTO) in het kader van de bekkenwerking.

Op het eerste overleg van november werden het doel van de studie, de afbakening van het studiegebied, het begrippenkader en de gegevensinbreng besproken.

In mei-juli 2017 werd Vlaanderen geconfronteerd met waterschaarste. Vanaf het najaar van 2016 bouwde zich een neerslagtekort op. De aanhoudende droogte, in combinatie met de hogere temperaturen, zorgde vanaf midden mei voor waterschaarste. Vooral aan de Westkust was de schaarste groot.

Waterschaarste in IJzerbekken

De aanhoudende droogte zorgde voor lagere tot stilvallende debieten, lagere waterpeilen, verhoogde zoutwaarden en een dalend grondwaterpeil. Het aanbod aan water voor sectoren, drinkwaterproductie en natuur kwam daardoor onder druk te staan. Vooral de landbouw in het IJzerbekken had onder de waterschaarste te lijden.

Gecoördineerde lokale aanpak

De gouverneur van West-Vlaanderen coördineerde de lokale aanpak in het IJzerbekken en organiseerde vanaf midden juni 2017 crisisoverleg met de betrokken lokale actoren. In overleg met de actoren werden verschillende (crisis)maatregelen genomen. Zo werden verscheidene captatieverboden uitgevaardigd.

Ook Vlaanderen voorzag in een gecoördineerde aanpak: de CIW werd aangesteld als droogtecoördinator en kreeg de opdracht om een droogteplan uit te werken.

Aanpak geëvalueerd

In opdracht van de gouverneur werden de ervaringen van het lokale crisisoverleg gebundeld in een evaluatierapport, met aanbevelingen om waterschaarste in de toekomst beter te kunnen voorkomen.

De CIW maakte een Vlaams evaluatierapport op, met een overzicht van de genomen (crisis)maatregelen en met aanbevelingen op hoofdlijnen voor de verdere uitwerking van het droogterisicobeheer. 

Raadpleeg het CIW-evaluatierapport droogte 2017

Vlaanderen werkt aan langetermijnvisie en structurele maatregelen

Intussen heeft de CIW een algemene aanpak voor de verdere uitwerking van het droogterisicobeheer goedgekeurd. Die gaat uit van een meerlaagse benadering van de overstromingsrisico's, een planmatige aanpak via de waterbeleidsnota en de stroomgebiedbeheerplannen en een gecoördineerd crisisbeheer.

Lees meer

Door kennis en ervaring uit te wisselen en projecten en initiatieven bij elkaar te leggen, kunnen we meer bereiken. Daarom gaan we in het stroomgebied van de Poperingevaart - Vleterbeek voor een integrale en gebiedsgerichte aanpak.

Dit jaar bestaat de Poperingevaart trouwens 650 jaar. In 1367 werd een bevaarbare waterverbinding tussen de stad Poperinge en de IJzer gegraven om het toenmalige textielcentrum naar zee te ontsluiten.

Een gebied met potenties

Het afstroomgebied van de Poperingevaart biedt perspectieven voor een verdere waterkwaliteitsverbetering.

De fosforconcentratie in de waterlopen is er bij de laagste in het IJzerbekken. Dat komt onder meer omdat de stadskern van Poperinge grotendeels gesaneerd is. De MAP-meetpunten scoren relatief goed in vergelijking met andere gebieden in het IJzerbekken. Er is weinig impact van industrie. En lokaal verbetert de biologische toestand.

De VMM, de provincie West-Vlaanderen en de stad Poperinge hebben bovendien zo'n 10 jaar geleden een samenwerking opgezet om de wateroverlast langs de Poperingevaart op een integrale manier aan te pakken. Daarbij is er ook aandacht voor initiatieven die de ecologie vooruit helpen en voor de vraag naar irrigatiewater bij extreme droogte.

Een intensieve aanpak blijft nodig

Willen we in dit uitgestrekte landelijke gebied een goede watertoestand halen, dan moet de instroom van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar de waterlopen verder omlaag, zo blijkt uit een analyse van de VMM.

Initiatieven die daartoe kunnen bijdragen zijn:

• een intensieve begeleiding van landbouwers bij bemesting en bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, met bemestingsadvies op maat door het CVBB
• de aansluiting van de gespreide bebouwing op IBA's
• de verdere aanpak van erosie in samenwerking met Inagro en de VLM
• het voorkomen van calamiteiten, o.m. het voorkomen van afspoeling van erfsappen. 

Op de planning
Op het volgende overleg zoomen we in op enkele deelgebieden en knelpuntparameters.  Aan de grens met Frankrijk ligt de fosforconcentratie nog (te) hoog. Op het volgende grensoverschrijdende overleg bespreken we verder de werking en effluentnormen voor de RWZI van Godewaersvelde/Boeschepe (Fr.) en de erosiegevoeligheid van het bovenstroomse gebied.

•  Het bekkensecretariaat bekijkt samen met de waterbeheerders en de visserijbioloog van het ANB op het terrein waar kleine ingrepen de vismigratie kunnen verbeteren en meer variatie in de oeverstructuur kunnen brengen.
• Calamiteiten zoals erfafspoelingen worden verder opgevolgd.
• En de VMM brengt de impact van erosie verder in kaart door middel van een slecht weer route. Na zware neerslag neemt de VMM  langs deze route stalen die ze analyseert op o.a. zwevende stoffen, fosfor en stikstof, om zo de impact van erosie op de fysicochemische waterkwaliteit beter te kunnen inschatten. 

Samen gaan we de uitdaging aan

Het stroomgebied van de Poperingevaart is een aandachtsgebied van het stroomgebiedbeheerplan 2016-2021. Met gerichte inspanningen willen we er ten laatste in 2027 een goede ecologische watertoestand bereikt hebben.
Om die doelstelling waar te maken, bundelen de Vlaamse Milieumaatschappij, de provincie West-Vlaanderen, Inagro, het Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding duurzame Bemesting (CVBB), de stad Poperinge, SAGE de l'Yser en het bekkensecretariaat IJzerbekken hun krachten.

Een intensieve aanpak

Willen we in dit uitgestrekte landelijke gebied een goede watertoestand halen, dan moet de instroom van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar de waterlopen nog omlaag.

Een intensieve begeleiding bij bemesting en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, individuele behandelingsinstallaties voor het afvalwater van de gespreide bebouwing en de verdere aanpak van erosie kunnen hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Een geïntegreerd waterbeheer voorkomt wateroverlast en watertekort en creëert ecologische meerwaarde.

U doet toch ook mee?

Wil u meewerken aan de integrale aanpak binnen het stroomgebied van de Poperingevaart, dan bent u welkom op het eerste gebiedsgericht en thematisch overleg (GTO), op donderdag 23 november.

We geven er uitleg bij de actuele watertoestand van de Poperingevaart en bij de acties en maatregelen die nodig zijn om een goede watertoestand te bereiken. We stellen een aantal projecten voor die de waterkwaliteit zullen verbeteren.  En we luisteren naar uw plannen in het gebied en gaan op zoek naar samenwerkingsmogelijkheden.

Programma

Wanneer?                                        Donderdag 23 november 2017 van 9u30 tot 12u30

Waar?                                               Stadhuis Poperinge, Grote Markt 1

Hoe inschrijven?                           Tegen uiterlijk 17 november inschrijven via deze link

Meer info                                         secretariaat_ijzer@vmm.be, tel. 059 - 53 26 89

De Vlaamse Overheid en de provincie West-Vlaanderen organiseren op maandag 9 oktober een studiedag in Bruggeover watermanagement in de polders. Het bekkensecretariaat van de Brugse Polders licht er een aantal praktijkvoorbeelden van duurzaam waterbeheer toe. 

Voor wie

Voor mensen die professioneel bezig zijn met de polders: de administraties binnen de betrokken gemeenten (ruimtelijke ordening, landbouw, water, natuur, ...), polderbesturen, Vlaamse en provinciale diensten, gebruikers (landbouwers, natuurbeheerders, ...).

Programma en inschrijven

Raadpleeg het programma en schrijf u hier in.

De lange droogteperiode verhoogde het zoutgehalte in de waterlopen. Vooral in de polderwaterlopen van het IJzerbekken en op de IJzer zelf is dit zorgwekkend. Op heel wat plaatsen is het water niet meer geschikt voor beregening en voor het drenken van vee.

De bekkensecretariaten van de IJzer, Leie en Brugse Polders coördineren een campagne om de saliniteit in de polderwaterlopen van nabij op te volgen om zo een inschatting te kunnen maken van de ernst van de situatie en van de ruimtelijke spreiding. De Vlaamse Milieumaatschappij voert alvast bijkomende metingen uit.

De timing kan je vinden op de website van VMM.

Door kennis en ervaring uit te wisselen en projecten en initiatieven bij elkaar te leggen, kunnen we meer bereiken. Daarom gaan we in de speerpunt- en aandachtsgebieden voor een integrale en gebiedsgerichte aanpak.

Voor het aandachtsgebied van de Blankaart waterlopen is het startschot op 19 juni gegeven.

Er beweegt heel wat in en rond de Blankaart

In het gebied van de Blankaart waterlopen worden heel wat inspanningen gedaan voor een betere kwaliteit. Zo is er het natuurinrichtingsproject 'De Blankaart' dat gericht is op het creëren van een aantrekkelijk nat leefgebied voor moerasvogels. De VMM realiseert een nieuw pompgemaal op de Engelendelft met als doel om een gedifferentieerd peilbeheer in functie van landbouw en natuur mogelijk te maken. Landbouwers worden door Inagro en CVBB intensief begeleid om de afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen te verminderen. De oevers van de Steenbeek worden door de Zuidijzerpolder en de provincie West-Vlaanderen met ecologische meerwaarde opnieuw aangelegd. En De Watergroep vernieuwt er het waterproductiecentrum om ook in de toekomst een duurzame drinkwatervoorziening te kunnen blijven garanderen.

Lees meer...

Nog werk te doen

De VMM lichtte toe wat de huidige watertoestand in het gebied is en hoe deze nog kan verbeteren. Er zijn vooral nog inspanningen nodig om de afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen te verminderen en om het huishoudelijk afvalwater op een rioolwaterzuivering aan te sluiten. Ook een betere structuurkwaliteit van de waterlopen draag bij aan een betere ecologische toestand. Tijdens deze langdurige droge periode werd bovendien duidelijk dat het voorkomen van watertekort voor veel actoren heel belangrijk is.

Samen kunnen we meer!

Door kennis en ervaring uit te wisselen en projecten en initiatieven bij elkaar te leggen, kunnen we samen meer bereiken. Daarom gaan we in het stroomgebied van de Blankaart waterlopen voor een integrale en gebiedsgerichte aanpak.

Lees meer...

De gouverneur organiseerde daarom crisisoverleg met alle betrokkenen en stelde een captatieverbod in voor de onbevaarbare waterlopen.

Begin juni waarschuwde het KMI voor een zorgwekkende droogte. De gevolgen ervan voor de onbevaarbare en bevaarbare waterlopen is te lezen in de droogterapporten van VMM en de laagwaterberichten van het HIC. Op de website www.waterinfo.be is de actuele en voorspelde droogtetoestand op de voet te volgen.

Verbod op oppompen van oppervlaktewater

Vanwege de aanhoudende droogte en het dalende peil van oppervlaktewater en grondwater vaardigde de gouverneur van West-Vlaanderen op 16 juni een captatieverbod uit voor beregening vanuit onbevaarbare waterlopen in het IJzerbekken. En dit voor de waterlopen in het gebied van de Polder Bethoostersche Broecken, Polder De Moeren, Polder Noordwatering Veurne en de Zuidijzerpolder.

Op 19 juni werd het captatieverbod uitgebreid naar het ganse IJzerbekken. En werd ook verbod uitgevaardigd voor beregening vanuit waterlopen voor recreatieve doeleinden in West-Vlaanderen. Op 21 juni werd het captatieverbod uitgebreid naar verschillende waterlopen in het Leiebekken, bekken van de Brugse Polders en bekken van de Gentse Kanalen (afstroomgebied van de Poekebeek).

Het oppervlaktewater wordt voorbehouden voor de drinkwaterproductie en als drinkwater voor vee. Daarnaast kunnen fytosproeitoestellen voor gewasbescherming nog gevuld worden.

De gouverneur roept op om spaarzaam met het drinkbaar kraantjeswater om te gaan.

Zoutgehalte in de waterlopen neemt toe

Naast lage waterpeilen veroorzaakt de aanhoudende droogte een hoger zoutgehalte in de waterlopen. Het oppervlaktewater is daarom op verschillende plaatsen niet meer geschikt voor het beregenen van gewassen of voor drinkwater voor het vee. Meer informatie is beschikbaar via Inagro.

Zowel de VMM als de waterbeheerders volgen de situatie nauwgezet door geleidbaarheidsmetingen uit te voeren in de waterlopen.

Informatiepunt voor West-Vlaanderen

Er is een infopunt beschikbaar via www.west-vlaanderen.be/waterschaarste met een overzicht van alle maatregelen in West-Vlaanderen en een visuele weergave op kaart.

Op dinsdag 30 mei openden de Provincie West-Vlaanderen en de stad Poperinge het gecontroleerd overstromingsgebied op de Robaartbeek in Poperinge, ter hoogte van de Visserijmolenstraat. Lees meer...

De VMM onderzoekt vanaf half juni 2017 de verzilting van het grondwater in het kust- en poldergebied. Dat onderzoek gebeurt vanuit de lucht per helikopter. Dit onderzoek kadert in het Europese Topsoil-project. Meer informatie kan je lezen op de website van VMM.

Het bekkenbestuur keurde op 9 mei het ontwerp wateruitvoeringsprogramma 2016 goed. Dit rapport geeft de toestand van de waterkwaliteit weer en de overstromingen die voorkwamen in mei-juni en november. Het beschrijft de uitvoering van de acties om tot de goede watertoestand te komen en integreert het advies op het investeringsprogramma van de waterbeheerders en het subsidieprogramma voor de bovengemeentelijke saneringsprojecten. Het definitief wateruitvoeringsprogramma 2016 van het IJzerbekken is terug te vinden op de website van de coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid.

Verder stond er op de agenda hoe de waterkwaliteit in een drinkwaterwingebied, o.a. van waterproductiecentrum de Blankaart, wordt beschermd, hoe begeleiding van landbouwers de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater probeert te beperken, welke stappen er ondernomen worden bij calamiteiten in oppervlaktewater.  

De impact van de stormvloed aan de kust van begin dit jaar werd geëvalueerd.

Er werd teruggekoppeld over het gebiedsgericht en thematisch overleg erosie en het onderhoud van de oevers langs de IJzer stroomopwaarts van Knokkebrug.

infomoment

maandag 19 juni

van 13u30 tot 16u30

Kasteel De Blankaart in Woumen

Meedoen?

Op 19 juni organiseren we een infomoment over de Blankaart waterlopen.

Werkt u voor een overheidsinstantie, een sectororganisatie of een andere vereniging die nauw betrokken is bij het waterbeheer in het gebied van de Blankaart waterlopen of zet u zich in voor een betere watertoestand in het gebied, dan bent u van harte welkom.

• U verneemt hoe het met de waterkwaliteit en de waterhuishouding in het gebied gesteld is.
• U maakt kennis met de projecten die in het gebied lopen of op stapel staan.
• U geeft mee vorm aan het actieplan om de watertoestand in het aandachtsgebied van de Blankaart te verbeteren.

Raadpleeg het programma.

Inschrijven kan tot 12 juni via deze link.

Voor meer informatie over dit infomoment of het aandachtsgebied Blankaart waterlopen kunt u terecht bij het bekkensecretariaat IJzerbekken (tel. 059 – 56 26 89, secretariaat_ijzer@vmm.be).

Je leest er meer over in de VMM nieuwsbrief van maart.

Iedereen wint bij erosiebestrijding

De hellende percelen op de waterscheiding tussen IJzer- en Leiebekken hebben sterk te lijden onder erosie. Telkens als het fel regent, stroomt er met het water een aanzienlijke hoeveelheid vruchtbaar bodemmateriaal van de akkers weg.

Met de bodemdeeltjes spoelen ook zaai- en plantgoed, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen mee. Voor landbouwers betekent erosie niet alleen minder opbrengsten, op langere termijn zorgt erosie ook voor een onomkeerbaar verlies aan bodemvruchtbaarheid.

Bij hevige regen veroorzaakt erosie modderstromen in lager gelegen woonwijken en op wegen en komen grote hoeveelheden sediment in de waterlopen. Dat brengt voor gemeenten, burgers en waterbeheerders hoge kosten met zich mee. Met de bodemdeeltjes komen nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen in de waterloop en vermindert de doorzichtigheid van het water, waardoor de biodiversiteit en het zelfreinigend vermogen van de waterloop afnemen.

Erosie prioritair aanpakken in de aandachtsgebieden

De stroomgebiedbeheerplannen bepalen welke acties in Vlaanderen prioritair nodig zijn om de toestand van de watersystemen te verbeteren en de overstromingsrisico's te beperken. Er is daarbij gekozen voor een gefaseerde en gebiedsgerichte aanpak. In het IJzer- en Leiebekken wordt ingezet op een goede watertoestand tegen 2027 in de afstroomgebieden van de Grote Kemmelbeek, Blankaart waterlopen, Poperingevaart en Heulebeek, aandachtsgebieden genoemd. Willen we op termijn in die aandachtsgebieden een goede watertoestand halen, dan is een kordatere aanpak van erosie door alle actoren nodig.

Gebiedsgerichte aanpak versterken

Daarom brachten de bekkensecretariaten van het IJzer- en Leiebekken, de VLM en Inagro op 14 maart gemeenten en landbouworganisaties samen.

Ze bezochten enkele erosieprojecten en kregen er toelichting door de intergemeentelijke erosiecoördinator, de bedrijfsplanner van de VLM, het Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek en Inagro. Vanuit hun kennis en praktijkervaring probeerden ze alle (praktische) vragen te beantwoorden. Op die manier willen ze gemeenten aanzetten om werk te maken van erosiebestrijdingsmaatregelen en landbouworganisaties praktische informatie aanreiken om hun leden te begeleiden. De bezochte projecten maakten alvast duidelijk dat elke euro voor erosiebestrijding nadien dubbel en dik terugverdiend wordt door minder schade, minder ruimingskosten en  een verbetering van de waterkwaliteit.

De bekkensecretariaten maken verder werk van gebiedsgericht en thematisch overleg om erosie in de aandachtsgebieden in detail in kaart te brengen en de prioritaire percelen met directe invloed op de waterkwaliteit aan te duiden.

Voor de Grote Kemmelbeek en de Heulebeek loopt het overleg al. Voor de Blankaart waterlopen en de Poperingevaart wordt het overleg dit jaar opgestart.