In de kijker

18 partners ondertekenden op 24 januari 2022 het riviercontract van de Dommel. Hiermee engageren ze zich om samen aan de slag te gaan voor een veerkrachtige Dommelvallei. Ze voorzien maar liefst 46 acties rond wateroverlast, droogte, waterkwaliteit en waterbeleving op het grondgebied van de gemeenten Pelt, Peer, Hechtel-Eksel en Lommel.

De Keyartmolen aan de Itterbeek in Tongerlo verhinderde vissen om stroomopwaarts te zwemmen op zoek naar voedsel of een geschikte paaiplaats. Met de aanleg van een nieuwe vispassage heeft de provincie Limburg er voor gezorgd dat vissen het hoogteverschil van de stuw kunnen overbruggen via 18 kleine vistrappen. Hiermee zijn bijna alle hindernissen voor vrije vismigratie op de Itterbeek weggewerkt.

Steeds vaker ondervinden landbouw, natuur en het watersysteem schade door aanhoudende droogte. Door met regelbare stuwtjes het water vertraagd af te voeren, kunnen we het grondwaterpeil verhogen en het water langer vasthouden. Vooral in de zandgronden van Noord-Limburg is dit van belang. Wateringen Het Grootbroek en De Vreenebeek willen op termijn een heel netwerk van stuwen uitbouwen in hun werkingsgebied. Daarvoor stellen ze eerst een gebiedsplan op. Parallel zijn ze vorig jaar op een aantal locaties gestart met het uittesten van een eigen ontworpen, eenvoudige stuw.

De wateroverlast in de zomer van 2021 zullen we niet snel vergeten. In het Maasbekken bleef de schade relatief beperkt, maar niettemin kreeg Moelingen (Voeren) het hard te verduren. De Berwijn trad uit haar oevers en bereikte een nieuw historisch maximum. Het vorig historisch maximum dateerde nog maar van 2018. Ondertussen zijn de werken voor een aangepast winterbed in het centrum van Moelingen gestart. In ’s Gravenvoeren kon de aangelegde bypass grote waterellende in de zomer van 2021 voorkomen.

De Vrietselbeek wordt na vele decennia opnieuw gevoed met gebiedseigen water. De provincie Limburg legde in het bos ’t Greven in Lanklaar (Dilsen-Stokkem) een nieuwe bron aan voor de Vrietselbeek.

5 projecten uit het Maasbekken krijgen ondersteuning binnen het programma Water-Land-Schap 2.0. Het gaat om 3 gebiedsprojecten in de vallei van de Dommel, de vallei van het Merkske en de Voerstreek en om 2 innovatieve projecten. Plaatselijke gebiedscoalities gaan er gedurende 5 jaar aan de slag.

Begin 2022 liep het Interreg V-A project Litter Free Rivers and Streams (LIVES) af. Het project richtte zich de afgelopen 3 jaar op het terugdringen van plasticafval in de Maas en haar zijrivieren. Met een gezamenlijke verklaring zetten de partners de samenwerking ook de komende jaren verder. Het doel: de plasticvervuiling in het Maasstroomgebied een halt toeroepen.

In haar strijd tegen plastiek en ander afval in de waterlopen, heeft de Vlaamse Milieumaatschappij in een aantal waterlopen in het Maasbekken vuilvangers geplaatst.

Met de opstart van de rioolwaterzuiveringsinstallatie in ’s Gravenvoeren is de laatste zuiveringsinstallatie in het Maasbekken verwezenlijkt. Op termijn zal de nieuwe installatie het afvalwater van meer dan 2.500 inwoners zuiveren.

De Voerstreek in het groene hart van de Euregio Maas-Rijn, is een streek met een sterke identiteit. Dit stukje Vlaanderen behouden en versterken is een hele uitdaging, want dit unieke landschap staat onder grote druk. Samenwerking over alle beleidsniveaus en beleidssectoren heen, via een gebiedsgerichte aanpak, is daarbij een must.

Beken en rivieren stoppen niet aan de grens. Ze vragen best een krachtige, gestroomlijnde aanpak voor het hele stroomgebied. Daarom slaan 13 Vlaamse en Nederlandse partners sinds dit jaar de handen in mekaar. Er wordt gewerkt aan één gemeenschappelijk uitvoeringsplan om de hele vallei van de Warmbeek-Tongelreep klimaatrobuust te maken.

Samen met de gemeenten Hoogstraten, Merksplas, Baarle-Hertog, diensten van de Vlaamse overheid, Boerenbond, CVBB en watering De Beneden Mark werkte het bekkensecretariaat Maasbekken aan een proactieve aanpak om afvalwaterstromen bij landbouwbedrijven te reduceren.

In het grensoverschrijdende stroomgebied van het Merkske hebben het bekkensecretariaat Maasbekken, provincie Antwerpen en waterschap Brabantse Delta enkele jaren terug de handen in elkaar geslagen en het integraal waterproject Merkske opgestart. Er werd toen met de partners een gezamenlijke actielijst opgesteld.

Aan de Warmbeek werd onlangs de laatste hand gelegd aan de uitbreiding van het bergbezinkingsbekken ter hoogte van Fierkens Heikant in Pelt met een rietveld.

Begin 2020 ondertekenden lokale, provinciale en Vlaamse partners onder impuls van VMM een charter waarin ze zich engageren om samen te werken aan een duurzame vermindering van het overstromingsrisico, het terugdringen van de waterschaarste in de waterlopen en een verbetering van de waterkwaliteit in het stroomgebied van de Dommel.

Op donderdag 23 januari 2020 ondertekenden verschillende lokale, provinciale en Vlaamse partners een charter voor de Dommel. De deelnemers engageren zich hiermee om samen te werken aan een duurzame vermindering van het overstromingsrisico, het terugdringen van de waterschaarste in de waterlopen en een verbetering van de waterkwaliteit in het stroomgebied van de Dommel. Met de ondertekening start een participatieproject op het grondgebied van de gemeenten Lommel, Peer, Hechtel-Eksel en Pelt. Het project zal resulteren in een riviercontract voor de Dommel dat vastlegt wie welke engagementen neemt voor acties rond waterkwantiteit en -kwaliteit.

Op 25 oktober vond in Kerkrade de startconferentie plaats van het nieuwe Interreg Euregio Maas-Rijn project LIVES. LIVES staat voor ‘Litter free rivers and streams' en kreeg mee vorm in het lokale grensoverschrijdende wateroverleg Jeker-Geul. Het LIVES-project wil het plastic afval in het stroomgebied van de Maas sterk terugdringen.

Met de nuttig verklaring van de ruilverkaveling Rijkevorsel-Wortel medio 2019, kan de uitvoeringsfase van dit project van start gaan. Het projectgebied omvat bijna 2500 hectare in de gemeenten Rijkevorsel, Hoogstraten en Merksplas.

Twee jaar na de start van de werken stroomt de Jeker opnieuw door het stadspark van Tongeren. Eind september werd het vernieuwde stadspark De Motten, waar de Jeker door stroomt, officieel geopend. De opengelegde Jeker heeft een ecologische meerwaarde, kan meer afstromend regenwater opvangen en zorgt voor een heropwaardering van de omgeving.

De Berwijn zorgde in het centrum van Moelingen al meermaals voor zware overstromingen. De laatste keer in juni 2018. Toen liep een vijftigtal huizen onder water.

Met de contactdag Maasbekken Binnenstebuiten! wil het bekkensecretariaat alle leden van de verschillende overlegstructuren in het Maasbekken (bestuurlijk, ambtelijk en sectoraal incl. de grensoverschrijdende werkgroepen en de integrale waterprojecten) met elkaar in contact brengen én laten kennismaken met de gebiedsgerichte integrale projectwerking.

In 2018 voerde De Vlaamse Waterweg werken uit aan de Maas ter hoogte van flessenhalslocatie “Houbenhof” in Geistingen (Kinrooi). Het zomerbed is er verbreed en de winterdijk verlengd richting noorden.

Deze zomer is nog maar eens gebleken dat water een kostbaar goed is, zeker voor de landbouw. Eén van de technieken om duurzamer met water om te gaan, is peilgestuurde drainage.

Sinds eind september 2018 werkt de provincie Antwerpen aan de verbetering van de Kleine Aa in Essen. De werken zetten in op meerdere doelstellingen: vrije vismigratie, habitatherstel, waterconservering en duurzaam ruimtegebruik door het herwaarderen van valleigebieden.

2018 was een bijzonder warm en droog jaar. Op vandaag zijn de watersystemen nog niet volledig hersteld van de droogte. Zo blijven de grondwaterpeilen laag tot zeer laag voor de tijd van het jaar.

Met de plaatsing van het verdeelwerk, eind november 2017, zijn de waterwerken voor de herinrichting van de Dommel en de Kleinbeek in Peer klaar.

Met de aanpassing van 17 juli 2017 aan het decreet Integraal Waterbeleid werden de substructuren van het bekkenbestuur, dat zijn de algemene bekkenvergadering en het bekkenbureau, geschrapt.

Op 12 oktober 2017 gaven het bekkensecretariaat Maasbekken en het Nederlandse Waterschap Brabantse Delta het startschot voor het integraal waterproject voor het Merkske.

Voor de 4e editie van Chap’eau koos Aquafin voor één van de eerste speerpuntgebieden en zuiverste rivieren in Vlaanderen, nl. de Warmbeek in Noord-Limburg. Het lopende integraal project Warmbeek en het in 2016 opgestarte interregproject IMPAKT waren hierbij mee doorslaggevend.